Vài Khái Niệm Về Lãi Suất Thuần – Than Ôi!

[xứ việt]

 

VÙNG OANH KÍCH TỰ DO:

 

Hôm nay là Thứ Tư 13 Tháng Bảy, 2022.

Dân Mỹ gọi đùa Thứ Tư là ngày uể oải (“hump day”) giữa tuần lao động vì đã hết nghỉ và chưa được nghỉ! Vậy chứ, hôm nay Bộ Lao Động làm thị trường hết uể oải mà bải hoải: thống kê về Chỉ số Giá tiêu thụ (Consumer-Price Index - CPI) của Tháng Sáu lại tăng mạnh. Sai biệt giữa chỉ số tháng này với tháng trước cho ta tỷ số lạm phát, sẽ được cập nhật sau đó.

Từ sai biệt giá cả trong tháng, phép thống kê quy ra toàn năm là lạm phát tại Mỹ đã tăng 9,1% so với năm ngoái, chưa hề thấy từ hơn 40 năm nay! Dĩ nhiên, Chính quyền Bái Đần bèn cãi, rằng đó là dữ kiện của quá khứ và rằng giá dầu thô đã hạ!

Bọn chính khách mà không bịp như vậy thì khó đắc cử.

Nhưng người dân mà không biết căn bản về kinh tế thì vẫn bị bịp hoài hoài. Muốn rõ thực hư thì hỏi người đi chợ ở trong nhà là biết giá cả trên thị trường! Chúng ta cố đi xa hơn vậy: lên tới các nguyên do và hậu quả, nhưng một cách dễ hiểu. Giải ảo mà!

Này nhé:

1/ Hệ thống Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ (Federal Reserve, viết tắt là Fed, viết là Feds bị hiểu lầm là FBI, mệt!) đã duy trì lãi suất căn bản mấp mé số không trong chục năm! Lãi suất đó là tiền lời rẻ nhất các ngân hàng vay nhau qua đêm, khi tạm thời thiếu thanh khoản (tiền mặt) trong số dự trữ pháp định của Fed. Đó là “fed funds rate”, tạm dịch là lãi suất liên ngân hàng, lãi suất căn bản (viết với chữ S vì là tỷ lệ, như tô suất, thuế suất; viết với chữ X như lãi Xuất là sẽ lại bầu cho bọn chính khách gian manh - vì chưa hiểu gì cả!) Hiểu gì? Nhiều lắm.

2/ Cơ chế độc lập là Fed có hai nhiệm vụ là a) ổn định vật giá (ngăn lạm phát) và b) chặn thất nghiệp khi tạo điều kiện cho sản xuất. Việc Fed có các kỳ họp sáu tuần một lần nhằm đề ra lãi suất căn bản (giữa một khoảng cách) nhắm vào mục tiêu chi phối lượng tiền do các ngân hàng bơm ra. Lãi suất căn bản là nền móng để ngân hàng tính thêm các phí tổn tài chánh khác cho thân chủ của mình, với hậu quả là làm tăng hay giảm lượng tiền lưu hành trong kinh tế. Khi khối tiền lưu hành, được trao đổi hoặc bơm thêm hay rút bớt so với số hàng hóa dịch vụ trên thị trường, ta có hậu quả là vật giá: quá nhiều tiền bơm ra để mua quá ít hàng là gây ra lạm phát! Cái này, osin cũng hiểu!

3/ Vậy mà Fed duy trì lãi suất nền gần zéro và số âm quá lâu, khi tiến sĩ kinh tế Ben Bernanke và Janet Yellen là Thống đốc. Đương kim Thống đốc Jerome Powell duy nhất có kinh nghiệm quản lý ngân hàng (Trump chỉ định rồi chê là KHÔNG hạ lãi suất! Mẹ kiếp): ông muốn hạ lãi suất mà khó vì Đại dịch Vũ Hán cần cấp cứu: từ Tháng Hai 2020, Fed bơm thêm sáu ngàn tỷ đô la vào kinh tế. Sau đó là tài hoa hay tai họa Bái Đần: kẻ chưa hề kiếm ăn trên thị trường mà chỉ bịp trên chính trường và xin tiền Trung Cộng lập tức bơm thêm một ngàn 600 tỷ đô la dưới tên gọi American Rescue Plam. Vì vậy, đầu năm 2021, tôi sớm báo động về lạm phát! Dễ mà: Tiền > Hàng = Lạm Phát.

4/ Bây giờ mới kể đến cái “công” của Putin: Bái Đần nói lạm phát là vì Putin. Lạm phát do Bi Đen gây ra trước vụ Ukraine! Fed sợ lạm phát nên Tháng Ba tăng lãi suất 25 điểm (thuật ngữ tài chánh gọi 25 basis point là 0,25%). Rồi tháng trước tăng thêm 75 điểm. Ta đang ra khỏi sự huyễn hoặc (tào lao) là khi lãi suất mấp mé zéro thì giới làm ăn được vay tiền miễn phí! Con “Mocahontas”, nghị sĩ Dân Chủ Elizabeth Warren, còn báo trước lạm phát sẽ ngưng vào Tháng Năm, rồi chê Fed nâng lãi suất quá sớm! Vào chính trường Mỹ thật không khó: ở phe tả, là phụ nữ, thêm da màu, là có thể ỉa lên đầu cử tri và báo chí.

5/ Xong rồi nhé, ta cùng làm tính nhẩm: Lãi suất hiện hành tại Mỹ do Fed đề ra là khoảng 1,50-1,75%. Khỏi làm quý vị cau mặt mà bỏ chạy về cấu trúc của chỉ số CPI vì ước tính mức lạm phát thấp hơn thực tế, ta hãy so sánh hai số liệu: lạm phát tăng 9,1% khi lãi suất căn bản chỉ tới mức cao nhất là 1,75%!

6/ Nói cho bọn chính khách còn hiểu ra thì, thưa quý vị: khi tôi vay bạn, trên hợp đồng đôi ta cùng lấy mệnh giá (face value) của đồng bạc, trước khi nói về... lạm phát! Nay lạm phát lên tới 9,1%, đồng bạc bạn trả tôi, hay tôi trả một chủ nợ nào khác, lại bị mất giá! Vì vậy, xin thông cảm nếu tôi theo quy tắc tài chánh là dùng hiện kim (cash flow, tiền mặt thu vào sau này) để đếm phí tổn thật của khoản tiền tôi không xài mà cho bạn vay!

7/ Dùng phép tính hợp lý mà chuyên môn đó, lãi suất thuần trên thị trường Mỹ - khi giải trừ tác dụng lạm phát hiện nay – có thể là... hơn 4%. Ngân hàng nào cho bạn vay với hy vọng thu về cỡ 1,75 hay 2,75% mà bị thất thâu, mất cơ hội kiếm lời vì lãi suất thật lại là 4,25%? Tức là làm sao, khó hiểu quá! Khi lạm phát bùng nổ, ai dại gì để dành tiền mà cho vay và bị lỗ. Chi bằng xài luôn cho sướng. Và góp phần... gây thêm lạm phát.

Kết luận là gì vậy, trời ơi!

Vì tai họa nhất thời, cơ chế chuyên môn và độc lập là Fed đã bơm tiền quá nhiều và quá lâu nên gieo mầm lạm phát từ trước. Nhưng họ không làm giầu nhờ việc chuyên môn đó.

Bọn làm giàu là các chính trị gia cứ tăng chi bừa phứa và gây ra bội chi ngân sách, lạm phát và suy trầm kinh tế với thuế khóa quá cao.

Bọn chính khách đó mới là kẻ có tội. Và khi ta nói đến lãi suất thuần (real interest rate) thì chúng quấn ra đài là đái ra quần! Mà ai nói bi giờ?

 

theo Dainamaxforum