CỤC DIỆN 2023 (230126)

[xứ việt]

Lời Mở Đầu: Bước vào năm mới, như 2023 hay Quý Mão (theo ‘âm dương lịch’), người ta thường đưa ra các dự báo. Nhưng nên là loại dự báo toàn diện vì cần chú trọng đến các lãnh vực hay quốc gia có nhiều ảnh hưởng nhất đến cục diện toàn cầu.

Về đại thể, bốn bài toán chính của năm mới là a) biến động kinh tế thế giới; b) do cuộc chiến tại Ukraine; c) di sản của trận đại dịch; d) và nhiều xoay chuyển của các chu kỳ kinh doanh. Nhưng mấy vấn đề ấy lại gặp sự cộng hưởng của khủng hoảng kinh tế Trung Cộng vì sức nặng của xứ này, cho nên nhiều khu vực và quốc gia đều phải cùng ứng phó không chỉ năm nay mà qua các năm tới. Vì vậy, ta sẽ khởi đi từ Trung Cộng, dù hơi dài qua nhiều bài liên tục…

1/ Đầu tiên, trước khi thế giới nói tới rủi ro lạm phát tại Hoa Kỳ từ đầu năm 2021, hay nguy cơ chiến tranh tại Ukraine vào đầu năm 2022, thì dịch bệnh đã xuất phát tại Vũ Hán từ mùa Thu 2019 trước khi trở thành đại dịch toàn cầu, gọi là COVID-19. Suốt mấy năm đó, lãnh đạo Bắc Kinh thản nhiên phủ nhận mọi sự dưới vỏ bọc là chánh sách “Không COVID”. Chỉ có ba năm!

2/ Tới Tháng 11 2022, trong ba ngày 25-27, dân Trung Quốc ào ạt biểu tình phản đối các biện pháp “Không COVID”, ồn ào như thời 1989. Đến 30 Tháng 11, tang lễ Giang Trạch Dân là cơ hội họ nghe tin đồn sẽ bỏ chính sách Không COVID, được chính thức thông báo ngày 07/12. Giữa các biến cố ấy là Đại hội Khóa 20 của đảng vào Tháng 10, khi Tập Cận Bình thâu tóm mọi quyền bính đã nắm chặt từ cuối năm 2012.

3/ Tức là trên ngai vàng sau Đại hội 20, họ Tập bỗng lùi bước! Nội có một tháng, Tập Hoàng đế bỗng… giải đế. Vì sao thế? Ta có thể đoán sai khi tưởng lãnh đạo Bắc Kinh sẽ giữ thể diện và duy trì ít ra thêm năm sáu tháng các biện pháp do họ Tập đã chính thức ban hành. Ta đoán sai vì quên quy luật của một đảng toàn trị: ‘đảng mà nói không thì sẽ có’! Họ Tập thấy ra nhiều vấn đề nguy hại hơn là giữ thể diện. Giải đế là… để dế ra ngoài!

4/ Nếu tò mò theo dõi nhiều nguồn tin (‘nghề của chàng’!), ta thấy ra một sự lạ sau biến cố Tháng 11: đám nữ sinh viên ưu tú lao vào cuộc đấu tranh dù không hề chuẩn bị và chẳng có tổ chức lãnh đạo tập trung. Họ tự phát nổi dậy dù bị răn đe hăm dọa và đang cùng trao đổi kinh nghiệm đấu tranh trong một hoàn cảnh mới. Lớp thiếu nữ cỡ 20 tuổi, đang tốt nghiệp các đại học tinh hoa nhất của chế độ, lại liên lạc với nhau và với bên ngoài để nói ra sự thật. Họ không thể lật đổ chế độ nhưng làm chế độ giật mình: Trung Cộng gặp một hiện tượng dân số kỳ lạ (sẽ nói sau) là… trai thừa gái thiếu! Nếu đám con gái tinh hoa của chế độ, lại phản đối hiện tại thì tương lai là gì?

5/ Chế độ tự xưng là quy tụ giai cấp ưu tú, nay giữ độc quyền toàn trị để ổn định xã hội dưới sự lãnh đạo của đảng. Nhưng vụ đại dịch và sự chống đối bất ngờ của các nữ sinh viên học giỏi nhất và ái quốc nhất đang phất cờ đỏ để phản đối làm lãnh đạo bàng hoàng. Tập Hoàng đế không thể không giật mình trên ngai vì biết rõ nan đề dân số sâu xa của xã hội. Nếu ngần ấy bài toán lại dồn làm một thì Hoàng đế chỉ ngồi thêm có năm năm thôi.

6/ Trong một tháng đắn đo, họ Tập cho gỡ bỏ chính sách Không COVID thì bị thực tế đập vào mặt: số tử vong vì đại dịch cao bất ngờ và tang ma dồn dập của các nạn nhân – yếu tố văn hóa Trung Hoa – cũng gây vấn đề chính trị cho chế độ. Các đảng viên cao cấp khác có biết đếm. Họ nêu câu hỏi, “bay giờ, ai là người chịu trách nhiệm”?

7/ Tập Hoàng đế đã thủ rất kín, với Thường vụ Bộ Chính Trị, BCT và các ban bệ kiểm soát và kỷ luật của Trung ương, ít ra cho tới Đại hội 21, năm 2027. Mà kỳ hạn đó cũng là năm năm để phần nào giải tỏa một số ách tắc về dân số. Nếu không thì hố! Sau 10 năm tập trung quyền bính với biện pháp khắc nghiệp cho bất cứ ai không đồng ý, Tập Cận Bình mà xả hay xiết đều gặp bất lợi. Việc công khai hạ nhục Hồ Cẩm Đào và cho Lý Khắc Cường ra đường là kinh nghiệm nóng cho nhiều người.

Chúng ta kết luận làm sao bây giờ? Sau đây là vài ý khởi đầu:

- Cục diện 2023 bao trùm lên ba bốn vấn đề đều nan giải như nhau và thế giới phải mất nhiều năm mới có hướng xoay trở.

- Nhưng thế giới không chờ đợi Tập Cận Bình vượt qua sóng gió để sẽ lại hống hách dạy dỗ và uy hiếp thiên hạ. Thế giới đang tìm cách thoát khỏi “hiệu ứng Trung Cộng”.

- Nếu họ Tập trở lại chiến lược đồng thuận thời Đặng Tiểu Bình, Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào thì cũng kẹt. Mà tiếp tục chế độ hăm dọa và tập trung quyền lực cho cá nhân mình lại càng khó hơn. Cho tới 2027 thì cũng sẽ bị hất.

- Tập Cận Bình có thể xoay trở giữa hai ngả “mềm” và “cứng”, mà chưa chắc đã thành công vì thiếu sự khiêm cung sau 10 năm làm vua. Các đảng viên khác đều biết và chờ đợi ở từng ngã rẽ để xây dựng thế lực riêng...

- Và bài toán dân số sẽ là một nhắc nhở về nhiều thất bại của Tập Cận Bình. Kỳ sau, chúng ta sẽ nói về các bài toán đó…

__

(Cuối cùng sẽ lại gặp Mao! Nikkei-Asia)

 

theo dainamaxforum