Vì Sao Bắc Kinh Khó Giải Quyết Bài Toán Dân Số? (230224)

[xứ việt]

CỤC DIỆN 2023

Vì Sao Bắc Kinh Khó Giải Quyết Bài Toán Dân Số? (230224)

Qua nhiều chương trình, chúng ta đã cùng tìm hiểu chuyện nhân khẩu của Trung Cộng là dân số sút giảm và bị lão hóa. Đó là nan đề, vấn đề nan giải, vì chế độ phải cải sửa các chánh sách hưu liễm, an sinh xã hội và bảo dưỡng sức khỏe. Nhưng đấy là loại việc khó thực hành vì nằm trong thói tật của chế độ, như sự xơ cứng của hệ thống tiết kiệm, tài chánh và đầu tư…

Về bối cảnh, nếu thực sự tìm hiểu chúng ta đều có thể biết khi kinh tế đã phát triển thì các cơ chế trở thành phức tạp hơn thời “vặt mũi bỏ mồm” ban đầu. Lý do: hệ thống tài chánh giữ vai trò ngày càng trọng yếu trong việc sung dụng tư bản (vốn đầu tư) và lực lượng lao động, hầu thỏa mãn nhu cầu của nền kinh tế trong các giai đoạn phát triển cao hơn sau này.

Nhưng hệ thống tài chánh Trung Cộng lại… chẳng giống ai!

Nó không theo kịp nhiều thay đổi từ khi Đặng Tiểu Bình tiến hành việc cải cách năm 1979. Đà tăng trưởng cao trong 30 năm đầu khiến các cơ chế đã thành phức tạp rắc rối hơn trước. Vậy mà lãnh đạo xứ này không cải tiến thị trường chứng khoán, vẫn ráo riết đầu tư vào thị trường bất động sản và ưu tiên tài trợ các tập đoàn kinh tế nhà nước, từ trung ương đến địa phương.

Về Trung Cộng, ta nên mường tượng ra một ẩn dụ dễ nhớ: cái đầu muốn xoay (để còn… lãnh đạo thế giới) mà hai chân cứ chôn chặt xuống đất! Chân trái bị liệt vì dân số giảm, chân kia lại bị nạn lão hóa. Vì vậy, lãnh đạo bị tật “cố sải” là… sái cổ!

Xin cùng nhìn rõ bệnh tình rắc rối của gã khổng lồ chân đất trong một bài quá dài – mà chưa hết!

1/ Trước hết, việc cho vay lấy lãi và phân phối tín dụng (cho vay) đã có từ ngàn năm nên xứ nào – kể cả Trung Hoa ngày xưa - cũng có thể biết vai trò của hệ thống tài chánh ngân hàng. Then chốt chính là dòng tiền, chảy từ nơi thừa đến nơi thiếu. Trung Cộng lại phát minh ra sự lạ: lập ra nhiều ngả tài trợ “theo diện chánh sách” (Hà Nội rất hiểu chuyện này), để thực hiện các mục tiêu chính trị! Theo diện chánh sách là nhà nước thay thế vai trò cung cầu của thị trường khiến hệ thống tài chánh và ngân hàng bị lệch lạc và gặp nhiều ách tắc.

2/ Sau thời cải cách từ Đặng Tiểu Bình, đà tăng trưởng của nền kinh tế khan hiếm và lạc hậu thời Mao đã tăng vọt (như tại mọi xứ bắt đầu theo quy luật tự do), và lên tới 10% một năm suốt ba thập niên. Khi đó, người ta thấy một trào lưu mới: thanh khoản (hiện kim, là tiền mặt) tràn ngập khắp nơi và dẫn tới hiện tượng giá cả bất động sản, gia cư, địa ốc lên vù vù. Hãy nghĩ tới dòng nước chảy mà thiếu sự điều tiết của thủy lợi: có nơi bị úng thủy, ngập nước, có nơi lại khô cạn. Trung Cộng để hiện tượng đó xảy ra do quy luật thị trường nửa vời. Nay vẫn còn!

3/ Hậu quả của sự kiện bất thường đó là các hộ gia đình, công ty và cơ sở tài chánh ngân hàng, đều chạy theo làn sóng tiền nên làm giàu nhiều hơn những ai còn phân vân do dự. Rồi sau đấy, thấy có lời nhiều cơ sở lấy quá nhiều rủi ro rồi tan vỡ. Kinh tế học gọi đó là “thời Minsky” (tôi đã trình bày nhiều lần và sẽ nói nữa) là khi giá trị tài sản bỗng sụp đổ, gây ra nạn vỡ nợ dây chuyền vì người ta hồ hởi đi vay mà không nghĩ tới việc trả nợ, rồi bần thần trước sự thăng trầm khó hiểu của giá cả.

4/ Đáng lẽ, lãnh đạo Trung Cộng phải sớm hiểu ra điều này từ khi Chu Dung Cơ còn làm Tổng lý Quốc vụ viện (Thủ tướng) dưới thời lãnh đạo của Giang Trạch Dân vì đã chứng kiến bao vụ vỡ nợ từ năm 2000. Sau đấy, Bắc Kinh phải thấy rằng việc cải cách cần tiếp tục để có những luồng tài trợ lành mạnh hơn và lấy lực đẩy là sức tiêu thụ nội địa thay vì đầu tư dư thừa rồi xuất cảng với giá bèo. Muốn thế, trong cơ cấu của Tổng sản lượng GDP, phần đóng góp của các hộ gia đình phải cao hơn và quy luật thị trường phải được giải phóng. Tập Cận Bình lại làm ngược và có khi sẽ châm bể bóng Trung Cộng mà cóc biết. Ngày nay, đáng lẽ các hộ gia đình phải khá giả hơn và có sức tiêu thụ cao hơn để bù vào sự thiếu hụt khi dân số sút giảm, chuyện đó không thể có! Lại còn cái của nợ quốc doanh:

5/ Vì lý do ý thức hệ (triệu chứng bệnh điền đô là… đồ điên), lãnh đạo Bắc Kinh dồn mọi ưu tiên vào tập đoàn kinh tế nhà nước, do đảng lãnh đạo từ trung ương đến các địa phương. Ưu tiên nghĩa là được tài trợ dễ dàng với lãi suất rẻ hơn lãi suất trên thị trường, trong khi thường dân gửi tiết kiệm vào hệ thống ngân hàng thì được tiền lời rất thấp và nếu xuất cảng cũng bị hối suất thấp. Đấy là hiện tượng bóc lột hiện đại hóa: chuyên chính vô sản là chuyên chính trên đầu giai cấp vô sản…

6/ Mà để làm gì? Để chúng thành đầu máy kinh tế của cả nước, điền đô là vậy. Mà bệnh tình còn nguy hơn thế! Thí dụ? Đảng đòi tập đoàn quốc doanh phất cờ tiên phong trong một lãnh vực công nghiệp hiện đại, gọi là “cỗ xe của năng lượng mới”: chế tạo xe hơi chạy bằng điện hay xăng pha điện (hybrids). Thế mới thể biểu hiện nền kinh tế có lợi tức cao. Xin nhớ lại nhé, theo IMF 2022, tại Hoa lục sản lượng trung bình từ một người dân (hay năng suất) là chưa tới 1.300 đô la một năm! Tiêu chuẩn quốc tế: kiếm ra từ 10 tới 20 ngàn mới chỉ là cỡ trung bình…

7/ Xoay ngược vấn đề: việc sung dụng (sung đương, phân phối) vốn đầu tư lệch lạc tại Trung Cộng cản trở tiến trình sáng tạo! Lý do? Các tập đoàn kinh tế quốc doanh là công cụ của đảng, bề nào cũng đã được ưu đãi, còn gây ra nạn ‘ỷ thế làm liều’ (“moral hazard”, một khái niệm từ giới bảo hiểm). Vì vậy, chúng khỏi cần cải thiện tổ chức hay sổ sách chi thu để quân bình ngân sách hầu có thể cạnh tranh trong một thị trường tự do. Đấy là mấy đứa con cầu tự to xác của Thiên tử đỏ và tha hồ lấy rủi ro vì có đảng chống lưng ở đằng sau! Cầm đầu các cơ sở đó phải là Trung ương Ủy viên, được Bộ Chính trị hậu thuẫn vì thi hành chánh sách của đảng.

8/ Thật ra, Trung Cộng nắm nhiều lợi thế cho việc sáng tạo: có thị trường nội địa rộng lớn, có tầng lớp trẻ được đào tạo khá hơn về khoa học khả dĩ tham gia tiến trình nghiên cứu và phát triển ra thuật lý cao cấp lẫn hạ tầng luật lệ hầu bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Khốn nỗi lãnh đạo lại lộn đầu nên chẳng những không khai thác các ưu thế đó mà từ 2021 còn kiểm soát và trừng phạt tư doanh, (trường hợp các đại gia Alibaba và Tencent!) Đã vậy, việc lập ra doanh nghiệp mới với sáng kiến hiện đại lại còn khó hơn… leo lên giường hoàng hậu. Trở ngại thì bất tận: mạng lưới tài chánh quan liêu cứng ngắc như dây kẽm gai; hệ thống luật lệ mơ hồ chỉ có kẽ hở là tham nhũng; và muốn làm gì thì cũng phải có quan hệ tốt về chính trị.

9/ Bị than phiền, Bắc Kinh nói sẽ sửa sai cho quy luật thị trường giải quyết việc sung dụng tư bản và lao động, hơn là cứ bảo vệ các tập đoàn nhà nước vốn chẳng có sáng kiến gì. Nhưng từ nói đến làm là khoảnh cách dài tới cung trăng: đảng nói xong lại làm ngược qua chánh sách nâng cấp công nghiệp với hàng loạt ưu tiên mới cho hệ thống quốc doanh! Ngần ấy lý do khiến Trung Cộng không thể tăng năng suất, mà tài nguyên thì vẫn ưu tiên trút vào bộ máy quốc doanh. Bị vặn hỏi, Bắc Kinh giải thích rành rọt: tập đoàn kinh tế nhà nước có trách nhiệm xã hội là tạo ra công ăn việc làm. Khác chi ngày xưa, khi họ xây dựng Vạn lý Trường thành nên cả triệu người… đã có việc làm!

Bài đã quá dài mà chưa đi hết chặng đường khổ ải nên vẫn phải tạm kết luận:

- Lãnh đạo Trung Cộng kiêu căng nghĩ là đã vẽ ra một mô hình mẫu mực cho các nước noi theo. Sai bét! Bắc Kinh chưa cải tổ cơ chế tài chánh ngân hàng để nâng mức tài trợ với năng suất cao hơn nên sẽ dậm chân tại chỗ, đà tăng trưởng thấp hơn 3%. Mà cả hai chân đều đang bị chôn dưới đất.

- Thật ra, khi dân số sút giảm với tỷ lệ già lão cao hơn, lãnh đạo Bắc Kinh chưa tìm ra mô hình nào để… bắt chước. Nhưng, nhiều phạm trù cải cách kinh tế thì đã có sẵn ở mọi nơi, miễn là từ bỏ cái thói lấy chính trị chỉ đạo kinh tế.

- Hóa ra, ý thức hệ của đám lãnh đạo hiện nay mới bị lão hóa.

Kỳ sau, xin cố kết thúc (mong vậy!) với thị trường chứng khoán vật vờ và vai trò quá lớn của trái bóng gia cư địa ốc!

 

 

 

theo dainamaxforrum