VNTB- Hậu phán quyết PCA: Những kịch bản đen tối cho chính trị Việt Nam

[xứ việt]

Thiên Điểu

 

(VNTB) - Khi kịch bản xung đột Mỹ - Trung xảy ra, câu chuyện lịch sử “con ngựa thành Troa” sẽ một lần nữa tái hiện tại Việt Nam.

 

 

Trong bài viết “Phán quyết PCA: Ván cờ Biển Đông bỏ mặc một Hà Nội hèn nhát” đăng trên VNTB ngày 14/7/2016, tôi đã cho rằng vai trò của Việt Nam trong vấn đề Biển Đông chỉ còn ở vị trí rất nhỏ bé và việc làm theo Philipin khởi kiện Trung Quốc ra Tòa án quốc tế chỉ được xem như chỉ dấu duy nhất để chính quyền Hà Nội xác nhận có động thái bảo vệ chủ quyền. Mọi kết quả  cuối cùng được dàn xếp, phân chia ra sao... hoàn toàn  phụ thuộc vào ý đồ của hai siêu cường Mỹ-Trung.

 

Tất nhiên là các đánh giá và lập luận của  người viết không thể đầy đủ, nhưng vẫn  cần nói về các khả năng ảnh hưởng lên chính trị, xã hội Việt Nam sau phán quyết của Tòa án quốc tế về vụ kiện của Philipin vừa qua.

 

Kiện Trung Quốc: Việt Nam để tuột “thời gian vàng” 

 

Điều đầu tiên và ai cũng thấy là phán quyết của Tòa án La Haye đã thổi một luồng không khí hứng khởi lên dư luận chung của cả lề trái lẫn lề phải khi Trung Quốc đã bị xử thua. Cả dư luận trên cộng đồng mạng của lề trái lẫn báo chí lề phải  xuất hiện quan điểm kêu gọi chính quyền Hà Nội làm theo Philipin khởi kiện Trung Quốc ra Tòa án quốc tế. Chưa cần vội đặt ra câu hỏi liệu chính quyền Hà Nội có chủ động hay chịu áp lực từ dư luận hay không, cái rõ nhất có thể thấy là đa số người dân Việt Nam muốn kiện Trung Quốc ra Tòa quốc tế, xem cơ sở phán quyết của Tòa án quốc tế là cứu cánh để Việt Nam bảo vệ chủ quyền biển đảo trước Trung Quốc trong tình hình đang trở nên ngày càng nóng bỏng ở Biển Đông.

 

Tuy nhiên, có lẽ ít ai chú ý đánh giá và phân tích Việt Nam có lợi thế gì và bất lợi gì trong trường hợp khởi kiện bây giờ so với trước thời điểm có phán quyết của PCA.

 

Theo các tài liệu và ý kiến các chuyên gia cả trong nước và quốc tế thì trong vấn đề chúng minh chủ quyền đối với nhiều thực thể trong vùng tranh chấp, chồng lấn thì Việt Nam có nhiều tư liệu lịch sử làm minh chứng hơn nhiều nước liên quan. Các nước liên quan ở đây loại trừ Trung Quốc vì phán quyết của PCA đã là minh chứng thực chất việc chiếm giữ các thực thể vùng tranh chấp cũng như toàn bộ đường lưỡi bò mà Trung Quốc đưa ra là hành vi cưỡng chiếm trái luật - nói cách khác là hành vi xâm lược.

 

Ngay trước thời điểm Philipin khởi kiện Trung Quốc, nhất là khi Trung Quốc đưa giàn khoan HY 981 ngang nhiên vào hạ đặt rất sâu trong vùng biển của Việt Nam thì không chỉ dư luận trong nước mà cả quốc tế đều ủng hộ và khuyến khích Việt Nam khởi kiện.

 

Vào thời điểm đó, việc kiện Trung Quốc chắc chắn thuận lợi hơn bây giờ rất nhiều vì Tòa án sẽ căn cứ các tài liệu của Việt Nam để đối chiếu với tài liệu do Philipin cung cấp. Trong đó sẽ làm rõ và loại trừ các cơ sở tranh chấp mà Việt Nam  gặp phải không chỉ với Trung Quốc mà cả các nước – bao gồm cả Philipin – cùng tuyên bố chủ quyền ở khu vực Hoàng Sa và Trường Sa. Có thể nói đây là khoảng “thời gian vàng” để Việt Nam thực hiện việc này. Thế nhưng, chính quyền Hà Nội đã án binh bất động. Các thông điệp từ truyền thông nhà nước lần lượt đưa ra các lý giải theo kiểu “chờ kết quả của Philipin làm tiền đề để xem xét việc khởi kiện” (!?)

 

Cũng tại thời điểm này, Trung Quốc chưa hoàn thành đầy đủ cơ sở hạ tầng kiên cố ở các đảo mà Trung Quốc bồi đắp trái phép, đương nhiên Trung Quốc sẽ phải cân nhắc nhiều hơn trong mức độ phản ứng dù có khó chịu tới đâu để tránh khả năng xung đột bùng phát. Giả sử như Trung Quốc “cố đấm ăn xôi” vào thời điểm này, chắc chắn khả năng cho phép kịch bản lôi kéo quốc tế - cụ thể là Mỹ và các đồng minh của Mỹ - trên vai trò gìn giữ hòa bình quốc tế ra mặt can thiệp sớm hơn, vấn đề tranh chấp Biển Đông đã không phức tạp hơn nếu so với bây giờ.

 

Sự yếu hèn bị trói buộc kèm những thao túng phía sau trên tâm thế của một chính sách đu dây nửa vời, thêm một chút ngây thơ khi tin vào những hứa hẹn của Trung Quốc đã đẩy chính quyền Hà Nội vào thế lảng tránh trách nhiệm. Im lặng thụ động chờ đợi, tìm kiếm một giải pháp “ngã giá” với Trung Quốc chỉ vì còn sót lại trong đầu sự đố kỵ giả tạo bởi danh nghĩa chính trị “cộng sản” và “tư bản”.

 

Việc bỏ qua quãng “thời gian vàng” của Việt Nam đến bây giờ, nếu khởi kiện chắc chắn sẽ khiến Việt Nam lãnh nhận cả sự tức giận của Trung Quốc do phán quyết của PCA - điều này đã được Trung Nam Hải lường tính trước qua chỉ dấu tăng số lượng quân tại các điểm đồn trú. Nó không chỉ là động thái đe nẹt mà chính là một dự phòng cho kịch bản “Việt Nam trở cờ” khi cần. Việt Nam để tuột mất khoảng thời gian vàng cho mình sang cho Trung Quốc vì đây cũng chính là khoảng thời gian vàng quý báu để Trung Quốc hoàn tất việc xây dựng căn cứ quân sự kiên cố trên vùng biển Trường Sa và Hoàng Sa đã chiếm được bằng vũ lực. Tiếp tục đưa những thực thể tôn tạo trái phép thánh chuyện đã rồi mà chắc chắn Trung Quốc sẽ không bao giờ chịu từ bỏ với bất cứ giá nào  như thông điệp của Tập Cận Bình đã đưa ra ngay sau phán quyết của PCA.

 

Kịch bản đen tối

 

Kết quả phán quyết của PCA và thái độ của Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông, có thể chính quyền Hà Nội đã biết. Cách thể hiện của chính quyền Hà Nội trong vấn đề Biển Đông, chỉ dấu không mấy mặn mà với Mỹ cùng với biểu hiện vẫn gia tăng trấn áp những người hoạt động  xã hội, bất đồng chính kiến cho thấy Hà Nội sẽ vẫn tiếp tục ưu tiên chính sách thần phục, nghiêng về Trung Quốc hơn là chú trọng bảo vệ chủ quyền. Nói cách khác, chính sách của nhóm lãnh đạo mang xu hướng thân Trung Quốc hiện vẫn đang chi phối chính trường Việt Nam.

 

Việc Hà Nội  có khởi kiện Trung Quốc hay không sẽ phụ thuộc hai yếu tố chính: Mức độ thể hiện của người dân và các bước đi của Mỹ có chiếm được ưu thế để mở ra cơ hội rõ rệt cho Việt Nam hay không, trong khi cả hai yếu tố này thì đều quá xa vời và chính quyền Hà Nội  hoàn toàn không muốn hoặc không  thể tác động vào.

 

Thái độ và phản ứng của người dân về đa số vẫn là im lặng thụ động, phong trào hoạt động xã hội chưa đủ lớn mạnh để tạo ra sức ép  lên chính quyền. Trong khi các bước đi chiến lược của Mỹ lại ưu tiên mục tiêu nắm giữ lợi ích của Mỹ trên Biển Đông nhiều hơn là kiềm chế Trung Quốc như các thông điệp ngoại giao đã đưa ra.

 

Mỹ không có lý do  để phải quá vội vàng và cũng không còn cần thiết  phải lôi kéo Việt Nam bằng mọi giá nếu không nói là đã quá chán ngán với cách xử sự của Hà Nội. Về chiến thuật, kể cả trong trường hợp xảy ra xung đột quân sự toàn diện, với việc Đài Loan mở đường cho Mỹ  mở rộng  hành lang từ ngoài khơi vào các căn cứ tại  Philipin, cho phép các loại vũ khí chiến lược có thể khống chế hỏa lực toàn bộ lãnh thổ Trung Quốc thì rõ ràng vai trò của Việt Nam không còn là chủ đề quan trọng đáng kể  đối với Mỹ, ngoại trừ chính quyền Hà Nội mạo hiểm bắt tay với Trung Quốc để một lần nữa “đánh Mỹ vì Trung Quốc”. Kịch bản mạo hiểm này thì đồng nghĩa chính quyền Hà Nội công khai chấp nhận một mất một còn với nhân dân.

 

Mặt khác, hướng phân tích trên chỉ ra rằng: Ngay cả hai yếu tố này nếu không đến nhanh thì Việt Nam có kiện hay không cũng không còn giá trị gì khi xảy ra xung đột Mỹ-Trung với bất cứ cấp độ nào.

 

Những mâu thuẫn xung đột giữa các mục tiêu lợi ích của Mỹ và Trung Quốc đều không dễ dàng đàm phán để hai bên lui về một cái ngưỡng mà khả dĩ cho một bên sự hài lòng trọn vẹn trong khi cả hai đều không có đường thoái lui khi chưa đạt được. 

Trong tình thế đó, Trung Quốc chắc chắn buộc phải có bước đi theo hướng ra tay sớm hơn, càng nhanh càng tốt  để hạn chế thông tin về nội dung phán quyết của PCA lan quá sâu vào nhận thức của mọi tầng lớp ngay trong nội bộ Trung Quốc, làm hạn chế năng lực tập trung sức mạnh chính trị cho cuộc đọ sức có tính sống còn -  điều mà Mỹ đang mong muốn.

 

Khả năng một cuộc xung đột giới hạn Mỹ-Trung để làm cơ sở xác định lợi ích khi  đàm phán có lẽ là giả thuyết, đồng thời là giải pháp phù hợp nhất cho vấn đề Biển Đông trong quan hệ Trung-Mỹ. Sau đó là căn cứ vào điều kiện cụ thể, các siêu cường sẽ thỏa thuận với nhau rồi chính thức đưa ra phán quyết cuối cùng,

 

Một dự báo cho tình hình chính trị, xã hội Việt Nam có lẽ sẽ không có gì mới ngoài việc chính quyền sẽ gia tăng đàn áp phong trào đối lập tương ứng với mức độ gia tăng các bất mãn của người dân liên quan nhiều yếu tố chứ không riêng gì yếu tố Trung Quốc.

 

 

Khi kịch bản xung đột Mỹ - Trung xảy ra, câu chuyện lịch sử “con ngựa thành Troa” sẽ một lần nữa tái hiện tại Việt Nam.

 

(Việt Nam thời báo)