Nhà báo Nga Anna Politkovskaia bị ám sát : 10 năm vẫn chưa sáng tỏ

[xứ việt]

RFIĐăng ngày 07-10-2016 Sửa đổi ngày 07-10-2016 14:49

Nữ ký giả người Nga, Anna Politkovskaia, bị ám sát ngày 07/10/2016.Wikimedia by Christhard Läpple

« Cái chết theo đơn đặt hàng », từng là tít lớn của tờ Kommersant, một trong những nhật báo chính tại Nga, ngay ngày hôm sau vụ nữ ký giả Anna Politkovskaia bị ám sát được loan tin. Tít lớn đó cũng đã toát lên được bầu không khí ngờ vực bao trùm vụ án mà cho đến giờ 10 năm sau không ai biết được sự thật về kẻ chủ mưu.

Anna Politkovskaia : Một nhà báo dám thách thức Putin

Nhưng có một điều chắc chắn là tại nước Nga trong những năm 2000, cái tên Anna Politkovskaia đã thật sự trở nên nguy hiểm đối với chính quyền Matxcơva, vì bà là người phụ nữ duy nhất dám thách thức Vladimir Putin, tổng thống Nga.

Vì bà là một người phụ nữ không khuất phục trước bất kỳ một lời đe dọa nào. Một người làm việc chăm chỉ, không mệt mỏi. Bà tin rằng lòng dũng cảm công dân của một cá nhân sẽ vượt lên trên Nhà nước chuyên chế. Bà nổi tiếng trên thế giới với nhiều bài phóng sự về các vụ hành quyết tại Tchetchenia, nạn bạo lực trong quân đội, tham nhũng và những dối trá của các quan chức chính trị tại Nga. Bà đã trở thành một gương mặt tiêu biểu cho một truyền thông đối lập… Và bà đã trả giá đắt cho chính lý tưởng của mình.

Vào ngày 07/10/2006, Anna Politkovskaia đã bị bắn chết ngay trong cầu thang tòa nhà bà ở tại Matxcơva. Đã 10 năm trôi qua, nhưng vụ án mạng vẫn chưa được sáng tỏ. Đó cũng là ngày sinh nhật tổng thống Nga Vladimir Putin. Cái tin bà bị sát hại ở tuổi 48 đã làm chấn động dư luận, nhất là ở các nước phương Tây, nơi mà tiếng tăm của bà còn mạnh mẽ hơn là tại Nga.

 

Nhắc về người đồng nghiệp cũ, một con người can đảm, ông Serguei Sokolov, hiện là trợ lý tổng biên tập tờ Novaia Gazeta bùi ngùi kể lại với : « Rất nhiều lần chúng tôi đã đề nghị cô ấy đừng bận tâm đến Tchechenia nữa, bởi vì chủ đề này quá nguy hiểm. Nhưng Anna nói rằng cô ấy không thể nhắm mắt làm ngơ về những gì chính quyền Nga đã làm ở đó ».

Nếu như nhiều tờ báo lớn trong nước đã phẫn nộ lên tiếng, phải đợi đến hai ngày sau, tổng thống Nga – mục tiêu thường xuyên trong các bài viết của Anna mới cam kết « điều tra khách quan » về án mạng.

Nhưng đó lại là một cuộc điều tra, cũng như là phiên xử, với muôn vàn khó khăn, cầm chắc không có ngày sáng tỏ : từ việc bất ngờ thay đổi đội ngũ điều tra, kẻ được cho là gây án bỏ trốn sang Siberia, tha bổng ba nghi can cho đến cả việc hủy quyết định của tòa án tối cao…Đối với Ilia Politkovski, con trai của bà, « đấy quả thật là quá sức chịu đựng. Có thể nói, chẳng còn gì là công lý cả ».

Công lý không bao giờ được thực thi

Vào tháng 6/2014, sau 8 năm điều tra, 5 người đàn ông trong đó có 4 người Tchetchenia đã bị tòa án Matxcơva kết án tù nặng. Roustam Makhmoudov, người đã xả súng vào nữ ký giả và người chú anh ta, Lom-Ali Gaitoukaiev bị quy cho là kẻ tổ chức vụ ám sát bị kết án tù chung thân. Còn những đồng phạm khác, trong đó có một cảnh sát lần lượt bị kêu án từ 12 cho đến 20 năm tù.

Nhưng đối với người thân của Anna Politkovskaia, bản án đó vẫn khó có thể làm thỏa mãn. Bởi vì theo họ « Công lý vẫn chưa được thực thi. Những ai hạ sát cô ấy thì ở tù nhưng chủ nhân của họ thì không, kể cả người chủ của chủ nhân của họ ».

Và như vậy « công lý cũng chỉ dừng ở nửa đường » mà thôi, như lời nhận xét chua cay của con trai ký giả. « Rất nhiều chính khách nói là hồ sơ đã khép lại, nhưng đó chỉ là một lời dối trá, chúng ta vẫn còn xa với sự thật, những kẻ chủ mưu vẫn chưa bị xét xử ».

Từ hai năm nay, bộ phận chuyên trách điều tra do Viện Kiểm soát lập ra để xác định những tên chủ mưu hầu như vẫn dậm chân tại chỗ. Ông Pavel Kanyguine, phóng viên tờ Novaia Gazeta tố cáo : « Tất cả các hướng điều tra đều dẫn về Tchetchenia, đến các vị lãnh đạo cao cấp Tchetchenia nhưng chính quyền Nga tìm cách cản trở cuộc điều tra ». Ông khẳng định rằng : «Chừng nào chưa có một sự thay đổi chế độ chính trị nào tại Nga, thì chừng ấy những tên chủ mưu vẫn sẽ ung dung tự tại ».

Những điểm tương đồng trong vụ ám sát Boris Nemtsov

« Ngựa quen đường cũ ». Và lịch sử một lần nữa tái diễn với trường hợp của nhà đối lập và cựu thủ tướng Boris Nemtsov. Ngày 27/02/2015, ông bị hạ sát khi chỉ cách điện Kremli có hai bước. Vụ việc lại làm dấy lên kỷ niệm đau thương cho gia đình Anna. Ilia Politkovski, con trai bà, một lần nữa nhanh chóng nhận thấy « có nhiều điểm tương đồng trong cách thực hiện án mạng ».

Anh nhắc lại : « Họ đã nhanh chóng tìm ra những kẻ đã giết ông Nemtsov, họ bắt chúng nhận tội dưới các camera của truyền thông, họ bắt chúng đi và đa số những người đó đều là người Tchetchenia. Ngay cả cách tổ chức phiên xử cũng rất giống nhau ». Đối với con trai của nữ ký giả quá cố, án mạng Boris Nemtsov cho thấy một thực tế phũ phàng : « Chẳng có gì thay đổi».

Hôm nay để tưởng nhớ 10 năm ngày Anna Politkovskaia bị ám sát, toàn thể ban biên tập Novaia Gazeta đã tụ tập trước tấm ảnh của bà được dựng lên trước cửa vào. Bất chấp việc 6 ký giả hay cộng tác viên đã bỏ mạng kể từ khi được thành lập vào năm 1993, tờ báo ra hai số một tuần này không bao giờ nhượng bộ, duy chỉ có một lần duy nhất. « Đúng sau ngày Anna bị hạ sát, chúng tôi đã tụ họp lại và quyết định đóng cửa tòa soạn. Vì không một tờ báo nào chấp nhận một sự hy sinh nhân mạng như thế ».

Ông Sokolov nói tiếp : « Nhưng những người trẻ nhất trong ban đã phản đối. Và chúng tôi đã quyết định tiếp tục với một điều kiện : tìm cho ra thủ phạm các vụ ám sát ký giả của chúng tôi. Sớm hay muộn gì chúng tôi cũng đạt được ».

(RFI)