PUTIN THẤY AN NINH RUNG RINH! (230707)

[xứ việt]

Vladimir Putin, nghiêm và buồn… Hình do Reuters chụp được!

 

 

Nếu chịu khó theo dõi tình hình quốc tế có lẽ ta thấy một thứ tâm lý khá đặc biệt của dân Mỹ trên một quốc gia quá trẻ chưa ăn mừng 250 năm ngày sinh nhật. Tâm lý đó là lạc quan tếu vì tưởng nước Mỹ làm cái gì cũng được (lên cung trăng còn được!) Rồi dân Mỹ lại hốt hoảng bậy khi thấy có sự lạ (như Liên bang Xô viết phóng vệ tinh Sputnik lên quỹ đạo năm 1957).

Mà nếu vậy, ta cũng nên có trí nhớ.

Do biến cố Sputnik, Hoa Kỳ lập tức có phản ứng. Kết quả là 12 năm sau, từ phi thuyền Apollo 11, người Mỹ đã đặt chân lên cung quế vào năm 1969. Những người lười biếng ưa tin vào các “thuyết âm mưu” thì nên nhớ đến bao nhiêu thuyết giả để nói là Mỹ bịp, chứ không hề đưa người lên cung trăng.

Các biến cố trên xảy ra thời ‘Chiến Tranh Lạnh’ (1949-1989). Mà dân Mỹ ưu tú trong các chính quyền tiếp nối lại ít dự đoán ra việc Liên Xô tan rã năm 1989 (10 năm sau khi đưa quân vào A Phú Hãn), rồi sụp đổ cuối năm 1991. Nói chung, vì ít nắm vững mâu thuẫn căn bản trong ý thức hệ cộng sản (ngụy trang ‘xã hội chủ nghĩa’ để tiến lên ‘cộng sản chủ nghĩa’), họ khó thấy các vấn đề nội tại của hệ thống cộng sản toàn trị làm chế độ tất nhiên TỰ sụp đổ nếu không cải cách, như tại Trung Cộng. (Dầu vậy, tương đối dân Mỹ vẫn nghĩ mình hiểu Nga nhiều hơn Tầu vì tưởng Bắc Kinh ở xa nên không là một đe dọa! Nhưng đấy là chuyện khác, chúng ta sẽ có dịp tìm hiểu sau…)

Trở về Nga với lãnh thổ bát ngát - 17 triệu cây số vuông - mối quan tâm của họ là địa dư quá rộng mà dân số quá thưa, lại còi cọc lụn bại sau chế độ Xô viết và bao chất độc. Do địa dư hình thể, dân Nga có thể chấp nhận hệ thống chính trị tập trung và chuyên chế để mọi người cùng nhìn chung một hướng. Giới lãnh đạo thì coi an ninh là ưu tiên vì xưa nay khu vực trung tâm tại Moscow thường bị đe dọa từ phía Tây.

Vì lẽ đó, Liên bang Nga cũng duy trì ách độc tài và muốn xây dựng vùng trái độn quân sự về hướng Tây, hầu khu vực Moscow có thể nằm ngoài tầm đạn của các đối thủ. Kinh nghiệm Xô Viết cho thấy họ (tạm) chiếm được Đông Âu, chứ việc bành trướng lên vùng Baltic qua tới Bắc Âu là gian nan, bất khả, xuống hướng Nam tới Địa Trung Hải cũng thế.

Chúng ta hiểu vì sao Putin muốn khống chế Georgia (2008) hay Crimea (2014), và hai vấn đề ưu tiên còn lại là củng cố ách cai trị bên trong và chiếm đóng được Ukraine ở vòng ngoài.

Vụ Yevgeny Prigozhin và Nhóm Wagner đang cho thấy hai ưu tiên của Putin lại lồng vô nhau thành vòng xoáy đi xuống. Còn Mỹ thì tùy cơ ứng biến vì bên trong thấy dơ dáy bầy hầy! Nhưng so sánh thì chặn Nga tại Ukraine có vẻ dễ hơn ngăn Tầu vào Đài Loan. Vì có Minh ước NATO và Âu Châu…

Gần 600 chữ rồi, nếu nói thì cũng năm phút! Xin nhắc lại nhé: hai ưu tiên của Putin lồng vô nhau, thành vòng xoáy đi xuống.

***

Ưu tiên số một của Vladimir Putin là củng cố ách cai trị trong nội bộ Liên bang Nga, được y xây dựng từ 20 năm qua. Bộ máy an ninh gồm nhiều cơ quan, chính yếu là FSB (Federal Security Service), hậu thân của KGB, chuyên về an ninh nội địa qua các nghiệp vụ phản gián, chống khủng bố, canh phòng biên giới và kiểm soát dân chúng… Bên cạnh FSB, từ 2016, Putin lập ra Lực lượng Vệ binh Quốc gia (không thuộc quân đội), do Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia, là Putin, trực tiếp điều động. Đấy là lực lượng võ trang nội địa, mô hình học từ Trung Cộng.

Từng là sĩ quan KGB rồi cầm đầu FSB (1998, do Boris Yeltsin), Putin muốn chặn trước biến động nên gài nội tuyến ở mọi cơ quan, từ Vệ binh Quốc gia đến tổ chức ngoại vi, như nhóm Wagner. (Kế tục tại FSB từ 1999 là kẻ được Putin tin cậy có thể lên thay sau này là Nikolai Patrushev, sinh năm 1951.)

Trong vụ Nga xâm lăng Ukraine để xây vùng trái độn – là ưu tiên hai – ngần ấy mũi dao của Putin trong ưu tiên một là nội an lại chỉ làm nháng lửa khi Yevgeny Pridozhin bỗng nổi dậy!

Khi thấy Nhóm đánh thuê Wagner bất ngờ ra tay – bất ngờ vì Putin không biết dù có nội tuyến – lực lượng nội an là Vệ binh Quốc gia cũng chẳng kịp trở tay. Các lãnh tụ Vệ binh tránh trực tiếp đụng độ với Wagner, trong khi mật vụ liên bang FSB, vốn có nhiều tay súng ở cấp xạ thủ lại chẳng ra tay mà ra thông cáo: kêu gọi lính chiến Wagner tránh nhập cuộc và quay về tự động bắt nhốt Prigozhin.

Bộ Tổng tham mưu quân đội còn có cục quân báo, gọi tắt theo tên cũ là GRU nữa chứ!... Họ mần răng? Nếu theo dõi kỹ từng việc trong có vài ngày, rồi kiểm lại, người ta thấy ra nhiều sự lạ, như sau đây:

Thị trấn Rostov-on-Don trên lãnh thổ Nga áp sát Ukraine có bộ tư lệnh chiến dịch xâm lăng. Tại đó, trùm Wagner là Prigozhin ngồi với Thứ trưởng Quốc phòng Yunus-Bek Yevkurov và Cục phó Quân báo GRU là Vladimir Alekseyev. Điều kỳ lạ là tướng Alekseyev gật gù đồng ý với đánh giá của Prigozhin: có vấn đề trong hệ thống tướng lãnh Nga. Khi Prigozhin nói bạo hơn, rằng y muốn nhúp Tổng trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và Tướng Valery Gerasimov, Tổng tham mưu trưởng quân đội, kiêm Tư lệnh lực lượng viễn chinh Nga tại Ukraine, thì Alekseyev bật cười trả lời: “Có thể bắt được!”

Mấy lời trao đổi đó có được truyền lên làn sóng phát thanh nên ở ngoài mới biết. Biết rồi, người ta hiểu vấn đề cho Putin không phải là vụ nổi loạn của Yevgeny Prigozhin mà là phản ứng của bộ máy an ninh và quân sự Nga trước vụ nổi loạn. Putin phải xử lý ra sao về sự bất tài và toa rập của an ninh và quân sự mà khỏi gây thêm vấn đề cho chính bản thân?

Khác với các thách đố trước, lần này y thiếu bộ phận an ninh để ổn định nền móng chính trị! Và dù đã thảm bại sau 16 tháng manh động, vấn đề không là bài toán quân sự tại Ukraine, mà là chính trị tại Nga - ngay tại Moscow.

Yếu tố Wagner không là then chốt. Vụ Prigozhin vừa khoe “đại thắng” hồi Tháng Năm tại Bakhmut cũng thế. Khi quân lực Ukraine mở chiến dịch tổng phản công từ mấy tuần qua, còn ai nhắc đến Bakhmut? Không ai nhắc nữa, trừ Prigozhin huênh hoang ồn ào.

Chuyện đáng ngại – cũng bất ngờ - là Ukraine chiến đấu dữ dội, dai dẳng, lại được các nước yểm trợ về cả kinh tế lẫn võ trang. Tương quan lực lượng đó thực tế làm lu mờ khả năng thật của lực lượng Wagner đánh thuê. Riêng đối với nỗi lo của Vladimir Putin về an ninh, vai trò của Wagner tại Syria hay Phi Châu cũng không còn đáng kể.

Là người biết quan sát, Putin suy ngẫm về việc hệ thống quân sự và an ninh Nga lại rung chuyển và thay đổi khi tưởng ăn sống Ukraine mà không xong sau 16 tháng bị choáng váng từng đợt.

Khởi đầu, vào Tháng Hai 2022, là tinh thần lạc quan hồ hởi khi ra quân và đã chiếm bán đảo Crimea. Rồi các tướng tá giật mình lúng túng vì thất bại về tiếp vận và phối hợp. Qua mùa Hè thì lại thấy tự tin hơn chút đỉnh nhờ thành quả miền Đông của Ukraine. Nhưng quân lực của Kyiv không thối chí mà tổng phản công làm quân Nga mất luôn Kherson. Thế rồi, quân Nga tái phối trí và háo hức trông đợi một cuộc tấn công vào mùa Đông, nào ngờ các tướng tá lại thất vọng nữa vì chẳng thấy có tiến bộ. Tiếp theo là chiến thắng cực nhọc tại Bakhmut, trước viễn ảnh bị các đơn vị Ukraine tổng phản công, với đợt võ khí mới…

Putin phải lên đài phát biểu để trấn an và hăm dọa, chứ bên trong hay bên dưới thì đã thấy tâm trí rung rinh và đầu gối lập cập. Việc Prigozhin sống chết hay lây lất ở đâu, và đang làm gì không làm Putin quan tâm bằng sự phê phán hết là thầm kín của bộ máy an ninh. Kế đó sẽ là việc các tướng lãnh gặp nhau… Lý do là tại Rostov-on-Don, khi Yevgeny Prigozhin gặp Thứ trưởng Quốc phòng Yevkunov và tướng Alekseyev của Quân báo GRU, hai người này hành xử gần như là con tin, trong khi các xạ thủ của FSB thì cố thủ trong căn cứ chứ không dám ra! Và khi quân Wagner bắn hạ các phi cơ Nga rồi đưa quân lên Moscow, các nhân vật then chốt về an ninh lại nín thinh. Vắng mặt.

Tinh thần quân đội có sa sút không làm Putin lo ngại bằng sự bất trắc - không đáng tin - của hệ thống an ninh. Vì vậy, người ta chưa thấy y có biện pháp gì với những kẻ đang cầm đầu cơ quan mật vụ FSB hay lực lượng Vệ binh Quốc gia. Ta không quên chính Putin đã đưa Nikolai Patrushev lên cầm đầu FSB từ 1999, nay Patrushev giữ vị trí then chốt nhất trong Hội đồng An ninh Quốc gia (cao cấp hơn Thủ tướng Mikhail Mishustin). Và thay Patrushev để điều khiển FSB từ 2008 là Alexander Bortnikov. Trong những ngày tới ta nên chú ý đến số phận và phản ứng của Patrushev, Bortnikov và Viktor Zolotov, người chỉ huy Vệ binh Quốc gia…

Chúng ta còn khá nhiều câu hỏi chưa thể có giải đáp.

Nhưng qua hơn 20 năm cầm quyền, Putin thấy kinh nghiệm khi phục vụ KGB đến chức Trung tá lại vô ích! Thời đó, ngày 19 Tháng Tám 1991, lãnh tụ KGB tạm giam Mikhail Gorbachev trong nhà nghỉ mát tại… Crimea, để cướp chính quyền nhằm cứu vãn chế độ Xô Viết. “Cách mạng Tháng Tám” không thành vì mấy vạn dân xuống đường biểu tình, không để bênh Gorbachev hay các chánh sách “perestroika” và “glastnost” của ông, mà để bảo vệ quyền tự do.

Khi đó, các cán bộ KGB bất động, nín thinh, ngồi ở nhà!

Năm 2004 cũng có một vụ khủng hoảng khi quân khủng bố bắt cả ngàn học sinh làm con tin tại Beslan (Bắc Ossetia), các tướng lãnh cao cấp nhất của Nga đều lạnh người mà không làm gì. Cầm đầu FSB là Nikolai Patrushev theo Tổng trưởng Nội vụ là Rashid Nurgaliyev cùng bay tới phi cảng Beslan, thầm thì bàn tính, rồi lật đật bay về thủ đô Moscow.

Tức là? Các nhân vật chóp bu về quân sự và an ninh đều mất vía hết hồn. Họ thả nổi cho cán bộ FSB tại địa phương lo lấy một gánh nặng quá sức. Kết cục thì 300 người thiệt mạng, kể cả trẻ em. Nhưng Putin không hề có một biện pháp trừng phạt. Và ngày nay, cả Patrushev lẫn Nurgaliev đều ở trong Hội đồng An ninh Quốc gia!

Chúng ta tạm kết luận như thế nào?

Các cán bộ về an ninh đều có nhiệm vụ số một bảo vệ Vladimir Putin. Sau đó mới là bảo vệ tài sản và quyền lợi của họ cùng gia đình.

Những thay đổi dồn dập vừa qua cho ta thấy một chân lý mới: NGƯỜI KHÔNG TIN VÀO KHẢ NĂNG BẢO VỆ ĐÓ CHÍNH LÀ VLADIMIR VLADIMIROVICH PUTIN!

theo dainamaxforum