Cách khai thác và bảo tồn những hang động mới phát hiện tại Quảng Bình

[xứ việt]

Hang động Sơn Đoòng của Việt Nam từng xuất hiện trong chương trình Good Morning America của đài ABC

 Youtube screenshot

 

 

 

00:00/00:00

 

 

 

Gần 60 hang động tại tỉnh Quảng Bình được Hiệp hội Hang động Hoàng Gia Anh giúp phát hiện và công bố vào cuối tháng 6 vừa qua.

Số hang động mới được phát hiện có ý nghĩa thế nào và chúng cần được khai thác cũng như bảo tồn ra sao?

Giá trị

Truyền thông trong nước loan tin vào sáng ngày 22 tháng 6 vừa qua tại cuộc họp công bố những hang động mới được phát hiện tại Quảng Bình, ông Howard Limbert, trưởng đoàn thám hiểm thuộc Hiệp hội Hang động Hoàng Gia Anh, phát biểu trong khoảng thời gian hơn 1 tháng trước đó, đoàn thám hiểm phát hiện thêm 57 hang động mới. Số này có tổng chiều dài hơn 20 ngàn mét và nằm tại 14 khu vực.

Trong số những hang động mới được phát hiện trong chuyến thám hiểm gần nhất có hang động Hóa Hương dài hơn 2,8 kilomet. Theo các chuyên gia thì hang động này có tuổi đời chừng 5 triệu năm – hang động có tuổi đời cao nhất trong khu vực.

Ông Lê Thanh Tịnh, giám đốc Vườn Quốc gia Phong Nha, Kẻ Bàng tỉnh Quảng Bình đưa ra đánh giá về việc phát hiện thêm những hang động mới tại khu vực này trong chuyến thám hiểm năm 2016 của đoàn gồm Hiệp hội Hang động Hoàng Gia Anh, với sự tham gia của Đại học Khoa học Tự Nhiên Hà Nội, cán bộ của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng cùng một số người dân địa phương:

“Việc Hiệp hội Hang Động Hoàng Gia Anh phát hiện thêm một số hang động ở Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng rất có ý nghĩa cho chúng tôi trong việc khẳng định giá trị về địa chất, địa mạo của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.

Nó cho thấy rằng vùng Phong Nha - Kẻ Bàng là một trong những khu vực điển hình về karst và giá trị về địa chất, địa mạo.”

Một thành viên Ban Chấp hành Hiệp hội Lữ Hành Việt Nam, ông Nguyễn Văn Mỹ, cũng có đánh giá về việc phát hiện ra những hang động mới tại tỉnh Quảng Bình:

Quảng Bình có thể được xem là thủ đô hang động của thế giới bởi vì hệ thống hang động liên tục được bổ sung, liên tục được phát hiện.
- Ông Nguyễn Văn Mỹ

“Có thể nói đó là một tín hiệu rất vui cho ngành du lịch Việt Nam.

Tôi chưa đi những hang động mới nhưng tôi đã đến một số hang động ở đó thì đúng nghĩa là thế giới hang động - muôn hình vạn trạng. Đó là một thời cơ rất lớn cho du lịch Quảng Bình nói riêng và du lịch Việt Nam nói chung. Tức là cộng thêm điểm cộng cho những danh thắng mà có thể nói là khá… trùng điệp như thế!

Những kiến trúc thiên tạo như vậy thì không chỗ nào giống chỗ nào cả, mỗi nơi có một vẻ riêng. Ngay cả trong một quần thể cũng thế. Tôi có đi đến một số hang theo tour 3 ngày, tôi khám phá một dãy 7 hang động; nhưng chẳng có cái nào giống cái nào. Con người có thể giống nhau nhưng thiên nhiên thì không tưởng tượng được. Thế nên tôi tin chắc mỗi nơi có nét độc đáo riêng; khó có thể so sánh cái nào đẹp hơn cái nào.

Tuy nhiên rõ ràng, ở Quảng Bình có thể được xem là thủ đô hang động của thế giới bởi vì hệ thống hang động liên tục được bổ sung, liên tục được phát hiện. Hiện nay mới khai thác được một phần rất nhỏ. Ví dụ trước đây là động Phong Nha, sau này có thêm động Thiên Đường, rồi hệ thống hang động Tú Làn, rồi hang Va và gần đây một loạt hang động khác nữa. Nhưng chắc chắn rằng chưa thể đưa vào khai thác ngay được; đó sẽ là những của để dành, từ từ làm, lâu dài.”

Cách thức khai thác

Tại cuộc họp công bố kết quả thám hiểm tìm ra hàng chục hang động tại Quảng Bình, chủ tịch tỉnh này ông Nguyễn Hữu Hoài cho biết sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp nhằm bảo tồn và phát huy có hiệu quả những hang động được cho là vốn quí mà thiên nhiên ban tặng cho tỉnh nghèo miền trung này.

Ông Lê Thanh Tịnh nhắc lại chủ trương đó của tỉnh:

“Trước hết chúng tôi sẽ xây dựng kế hoạch để bảo tồn các giá trị của hang động đã được phát hiện và nghiên cứu để phát huy giá trị của những hang động có thể làm du lịch.

Cũng như những hang động đã được phát hiện trước đây, chúng tôi sẽ công bố các số liệu, hình ảnh của những hang động vừa được khám phá lần này trên các tạp chí, kênh truyền hình có uy tín trên thế giới. Chẳng hạn như kênh Discovery, hay tạp chí địa lý thế giới.

Thực ra từ trước đến nay công tác bảo tồn cũng đã được chú trọng; tuy nhiên cũng chỉ ở một mức độ nào đó vì chúng tôi hiện còn thiếu nhân lực và kinh phí để làm tốt công tác này.”

Trong số 57 hạng động mới được phát hiện, có Hang Tiên 2. Hang này được đánh giá là lớn nhất tại khu vực huyện Minh Hóa với phần mái vòm 50 mét chiều cao và rộng 30 mét.

Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Bình đồng ý giao cho Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một Thành viên Chua Me Đất (Oxalis) khai thác tuyến du lịch Hang Tiên 1 và Hang Tiên 2.

Ông Nguyễn Văn Mỹ có đánh giá về việc khai thác các hang động tại Quảng Bình trong thời gian qua, và một trong những đơn vị được tham gia là Oxalis:

 

Điểm xuất phát từ nhà ga chính của cáp treo lên đỉnh Fanxipan.

 

“Cách đây hai năm tôi tham gia tour khám phá động Tú Làn do Công ty Oxalis, gọi là Chua Me Đất, tổ chức.

Có thể nói điều mà tôi hết sức ngạc nhiên và mừng là anh em Việt Nam làm tour này chuyên nghiệp hơn cả những tour tương đương mà mà tôi từng đi ở Thái Lan, Malaysia.

Khi tôi tìm hiểu thì phát hiện ra đằng sau của Oxalis là các chuyên gia Hang động Hoàng gia Anh. Họ trang bị từ giày, quần áo, túi đựng máy ảnh, túi đựmg quần áo, áo phao, máy lọc nước, đèn pin, kể cả bao tay cho khách tham gia.

Các hướng dẫn viên Việt Nam cũng được đào tạo một cách bài bản.

Điều mà tôi ngạc nhiên nhất là hệ thống vệ sinh: một nhóm gồm 12 người ăn ở độc lập nhưng vệ sinh cực kỳ sạch sẽ. Theo tôi thì còn sạch hơn cả ở nhà của mình.

Một qui định nữa là tuyệt đối không được mang gì ra khỏi chuyến đi.

Tôi bị nhắc nhở một lần do quen thói trước đây khi đi vào một hang động đẹp như thế, có hệ thống thạch nhũ khi gõ vào thì vang lên như trống. Theo thói quen tôi dùng cục đá gõ cho vang ầm lên và bị nhắc nhở. Tuyệt đối chỉ được dùng mắt quan sát. Khi đi phải theo lộ trình không được đi ra ngoài lộ trình có thể gây hại cho hệ thống hang động.

Những hang động này hầu như còn nguyên vẹn nên chỉ sử dụng ánh sáng mang theo để quan sát chứ không có sẵn như tại những hang động khác đang được khai thác.

Tôi tin rằng với cách làm như thế sẽ hiệu quả vì khống chế lượng khách vào. Trước khi vào tham quan, họ được tập huấn trước từ chuyện nội qui, ý thức giữ gìn môi trường vệ sinh cho đến vấn đề an toàn. Có thể nói rất lý tưởng.

Đó cũng là cách mà các nước khác đang làm. Thực ra cái quí là do hiếm; nếu mở cửa rộng rãi sẽ phá môi trường và kể cả vấn đề an toàn.

Hiện đang có dự án làm cáp treo vào Sơn Đoòng, chúng tôi cực lực phản đối vì không phải cái gì cũng có thể đưa vào đại trà được. Đã có những hang cho đại trà như Phong Nha, Thiên Đường; nhưng những hang mới, khó hơn nên dành cho thiểu số. Thực ra không nhất thiết đòi hỏi về sức khỏe; nhưng nhà tồ chức phải đảm bảo về mặt an toàn, vệ sinh - môi trường, bảo tồn. Như thế sẽ làm tăng thêm giá trị thôi.

Fansipan của Việt Nam hiện nay cho leo ‘thả cửa’; mỗi ngày bao nhiêu cũng được. Tuy nhiên như núi Kinabalu, cao nhất của Malaysia, mỗi ngày chỉ cho tối đa 120 người leo thôi; phải đăng ký trước từ 5-7 tháng mới đi. Điều đó làm tăng thương hiệu du lịch của mình. Chứ còn làm đại trà chưa chắc đã hay vì sẽ kéo theo nhiều hệ lụy; đặc biệt là khâu tổ chức, đảm bảo an toản. Nếu chưa chuẩn bị thì lợi bất cập hại.”

Dự án cáp treo

Cách đây hai năm, thông tin về việc tỉnh Quảng Bình cho phép Tập đoàn Sun Group tiến hành khảo sát xây dựng tuyến cáp treo Sơn Đoòng khiến dư luận lo ngại sẽ phá vở cảnh quan của khu Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng với những hang động độc đáo.

Chúng tôi sẽ xây dựng kế hoạch để bảo tồn các giá trị của hang động đã được phát hiện và nghiên cứu để phát huy giá trị của những hang động có thể làm du lịch. 
- Ông Lê Thanh Tịnh

Tính đến nay dự án đó ra sao?

Giám đốc Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, ông Lê Thanh Tịnh, cho biết thông tin mới nhất về dự án đó:

“Dự án cáp treo đối với chúng tôi thì hiện đang còn nằm ở ý tưởng và cho nhà đầu tư tiến hành nghiên cứu, khảo sát để lập báo cáo đánh giá tác động môi trường theo 8 bước do tổ chức IUCN hướng dẫn. Sau đó khi khẳng định được việc làm cáp treo không ảnh hưởng hoặc ảnh hưởng không đáng kể đến các giá trị nổi trội của Vườn Quốc gia thì chúng tôi mới tiến hành đầu tư để xây dựng cáp treo. Còn trong trường hợp cáp treo ảnh hưởng lớn đến các giá trị nổi trội của khu di sản thiên nhiên thế giới này thì chúng tôi nhất định sẽ không thực hiện.”

Tuy nhiên ông Nguyễn Văn Mỹ thì lại tiết lộ về tiến triển của dự án cáp treo Sơn Đòong và quan điểm của người làm du lịch chuyên nghiệp như ông:

“Tôi là một trong những người cực lực phản đối dự án cáp treo Sơn Đoòng. Gần đây theo tôi biết hệ thống đang được khởi động và có lẽ cũng sẽ hoàn thành và được thực hiện thôi. Dĩ nhiên mỗi bên đều có lý lẽ riêng, và tôi không nói đúng - sai chỗ nào.

Có thể làm cáp treo thì lợi nhuận thu được sẽ nhiều hơn. Làm cáp treo thì ai cũng vào được như hiện nay ở Fansipan. Fansipan nay không còn là thương hiệu, là biểu tượng ‘vượt qua chính mình’ mà trước đây là khát vọng chinh phục của nhiều bạn trẻ.

Nay với cáp treo chỉ cần 20 phút đi bộ nữa thôi là lên đến đỉnh Fansipan. Trước đây chúng tôi phải leo mất từ 2 đến 3 ngày. Dù mỗi phía đều có lý lẽ riêng; nhưng tôi vẫn bảo lưu ý kiến phản đối dự án cáp treo ở Sơn Đoòng. Bởi vì làm cáp treo ở Sơn Đoòng thì không còn cái độc đáo, ‘độc quyền’, phải có một số điều kiện và phải sắp hàng như trước nữa.

Tại Việt Nam hiện đang có hội chứng là chỗ nào cũng làm cáp treo. Cần làm nhưng phải có qui hoạch nơi nào nên, nơi nào không nên. Nếu suy nghĩ như chúng ta thì tại Kinabalu, Everest người ta cũng làm cáp treo rồi chứ không để phải leo mất nhiều ngày mới đến.”

Chuyến thám hiểm hang động tại Quảng Bình vào mùa hè năm nay là chuyến thứ 17 kể từ năm 1990. Đợt thám hiểm năm nay, đoàn tiến hành công việc tại những khu vực xa xôi, hẻo lánh. Ngoài những hang động, đoàn còn phát hiện nhiều hố sụt lớn trong các hang và nhiều động vật quí hiếm như bò cạp trắng, cá trong suốt…

 

 

(RFA)