Ở Việt Nam trí tuệ không bằng quan hệ – Góc nhìn của một bạn người Mỹ gốc Việt

[xứ việt]

Đừng nói với tôi bạn giỏi và thông minh như thế nào, nói cho tôi bạn quen ai

 

 

 

Ở Việt Nam, bạn quen ai là yếu tố quan trọng nhất để thành công và đạt được điều bạn muốn. Công nghệ “Quen-ai” giống như một sếp cũ của Hùng từng nói.

 

Đương nhiên có cách khác để đạt được điều bạn muốn, đó là tiền. Tiền, hoặc chính xác hơn là tiền được trao dưới gầm bàn, là tấm vé để bạn không bị phạt giao thông, để bạn đưa con vào một trường tốt hoặc thay đổi điểm số của con, được bác sĩ khám trước, thắng một hợp đồng đấu thầu, thật khó tin nhưng người ta còn nói với Hùng rằng nó còn có thể giúp người ta ra khỏi tù.

 

Nhưng đó là chuyện để nói một ngày khác (Thực ra Hùng nghĩ là Hùng không được phép bàn về chuyện đó).

 

Quay lại chủ đề chính, xây dựng quan hệ rất quan trọng. Trong 5 năm Hùng đã sống ở đây, Hùng đã phát triển được những mối quan hệ tốt với nhiều người quan trọng. Tuy nhiên, Hùng không phải là người có thể xây dựng quan hệ một cách chiến lược chỉ để nhờ vả hoặc hy vọng được lợi gì đó. Nhưng đó là điều mà nhiều người ở Việt Nam bắt buộc phải làm, dù có thích hay không. Bạn trở thành bạn với nhiều người không phải vì bạn đặc biệt quý tính cách của họ mà vì bạn thấy mối quan hệ đó có tiềm năng.

 

Hùng có một ví dụ. Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là một người rất uy tín và nổi tiếng ở Việt Nam và Hùng đã may mắn trở thành một người bạn tốt của bác. Dù đã 78 tuổi, bác ấy có những suy nghĩ rất tiến bộ và được ngồi cùng bác đúng là một niềm vui vì bác ấy rất yêu đời. Mỗi lần Hùng đến thăm nhà bác ấy (bác ấy bắt Hùng hứa phải đến thăm ít nhất 2 tuần 1 lần), Hùng thường ngồi ít nhất 2 giờ để nghe bác ấy kể chuyện (mặc dù thỉnh thoảng bác ấy kể một chuyện rất nhiều lần). Từ bé Hùng không có ông, nên có thể nói là Hùng rất trân trọng tình bạn/mối quan hệ này.

 

Mỗi khi Hùng đến thăm bác, Hùng thấy bác ấy nhận được ít nhất một tá cuộc điện thoại và vô số bức thư và email hỏi nhờ bác ấy. Hùng thấy rất giận vì người ta rõ ràng đang lợi dụng bác ấy nhưng bác Dũng vẫn cố gắng giúp nhiều nhất có thể.

 

Đây là lý do vì sao Hùng không có nhiều bạn thực sự ở Việt Nam. Hùng thận trọng với những người bạn có ý đồ tận dụng nhờ vả sau này. Và việc này đã xảy ra với Hùng rất nhiều lần trước đây rồi. Thôi nào mọi người, Hùng học chuyên ngành tâm lý và khá giỏi trong việc đọc người khác, không lừa được Hùng đâu.

 

Hùng không biết ở các nơi khác của Việt Nam thì như thế nào, nhưng ở Hà Nội thì quan hệ là tất cả. Và rất buồn khi phải nghi ngờ các mối quan hệ của bạn để xác định người ta có quý bạn thực sự vì con người bạn hay không.

 

Và còn buồn hơn khi nghĩ rằng tất cả những người thông minh và tài năng mà không có quan hệ đều bị những người không giỏi bằng vượt lên trên, và bạn biết những người đó là ai. Làm quen và xây dựng mối quan hệ là việc quan trọng ở mọi nơi trên thế giới nhưng nó không nên quyết định mọi thứ. Có thể đó là lý do vì sao Việt Nam phát triển chậm? Bạn nghĩ sao?

 

 

 

................................

Don’t tell me how talented or smart you are, tell me who you know

 

In Vietnam who you know is by far the most important factor to success and getting things done. “Know-who” technology as a former boss of mine once said.

 

Of course the other way to get things done is money. Money, or more specifically money under the table, is the ticket to getting out of a traffic fine, getting your child into a good school or changing his or her grade, having the doctor see you first, winning a contract bid, heck people have even told me it’ll help you get out of jail.

 

But that’s another topic for another day (Actually I don’t think I’m allowed to discuss that).

 

Going back to the main topic, building relationship is very important to say the least. In the past 5 years that I’ve been here, I’ve develop good relationships with many important people. However, I’m not one to strategically build a relationship with the intentions to ask for favors or hoping to get something out of it. But it’s something that many people is compelled to do in Vietnam, whether you like it or not. You become friends with people not because you particularly like their personal attributes but because you see the potential in having this relationship.

 

I’ll give you an example. Professor Nguyen Lan Dung is a highly respected and famous educator and scientist in Vietnam that I have been lucky to become really good friends with. Despite being 78 years young, he’s very progressive in his thinking and is such a joy to be around because he genuinely enjoys life. Every time I visit his home (he made me promise to visit at least 1 every 2 weeks), I spend at least 2 hours picking his brain and hearing his stories (even though he has a tendency to tell the same story over and over again). I grew up without a grandfather, so you can say I very much appreciate our relationship.

 

Every time I’m over he’ll receive at least a dozen phone calls and countless letters and emails asking him for a favor. It makes me very angry because people clearly are trying to take advantage and yet professor Dung still tries to help those he can.

 

This is the very reason why I don’t have many real friends in Vietnam. I’m wary of friends with the intentions to cash in on a favor later down the road. And it’s happen to me countless times before. Come on people, I’m a psych major adept in the art of reading people, you can’t fool me.

 

I don’t know how it’s like in different parts of Vietnam but in Hanoi, relationship is everything. And it’s sad to question all of your relationships to determine whether people really like for who you are.

And its even more depressing to think that all of the smart and talented people who don’t have the connections are bypassed by less qualified people who knows someone. Networking and building relationship is important everywhere in the world but it shouldn’t determine everything. Maybe that’s why Vietnam is so slow to develop? What do you think?

Tác giả: John Hung Tran

 

(Cafe Ku Búa)