Google đã thay đổi Rio thế nào?

[xứ việt]

Bert Archer

• 17 tháng 8 2016

Chia sẻ

Image copyrightOTHER Image captionChristiano Bento là một phần trong nỗ lực của địa phương để lập bản đồ các khu ổ chuột (Ảnh: Paulo del Valle)

Mặc dù, cho tới gần đây, hơn 1/5 dân số Rio (6,6 triệu) sống trong khu nhà lụp xụp, những khu này vẫn để trống trơn trên bản đồ.

Tám năm trước, khi Rio trình đơn đăng cai thế vận hội mùa hè Olympic 2016 thì Christiano Bento là người bán ma túy 27 tuổi ở khu ổ chuột ở Rio, gọi là Chapéu Mangueira, kiếm khoảng 15.000 real một tháng tức gấp 20 lần thu nhập trung bình của người dân. Anh chủ yếu bán ma túy tổng hợp và ma túy đá, và leo lên địa vị khá cao trong địa bàn khu ổ chuột, và vì khởi nghiệp ở tuổi 17 nên có thể tự coi mình là trùm ma túy.

Image copyrightOTHER Image captionBản đồ trước và sau dự án

Giữa thế kỷ 19, các khu ổ chuột được hình thành trên các đồi quanh Rio để chứa những nô lệ mới được giải phóng mà không nơi nào nhận. Ngay từ đầu, chính quyền và cảnh sát có quan điểm thù địch mạnh mẽ với họ xử lý thẳng tay đối với nô lệ. Nô lệ là vấn đề rắc rối về chủng tộc và giai cấp tồn tại dai dẳng ở Brazil. Những câu chuyện về sự tàn bạo của cảnh sát và việc hành quyết ngoại tụng là thường tình nên những người ở khu ổ chuột đã từ lâu dựa vào các ông trùm ma túy để đảm bảo một dạng luật pháp và trật tự.

Tất cả đã bắt đầu thay đổi vào 2008 khi mà Eduardo Paes được bầu làm thị trưởng và đưa ra hệ thống mà ông gọi là “bình định”, hoặc kiểm soát nhờ cộng đồng. Sau khi đẩy được các trùm ma túy đi, cảnh sát thiết lập các bốt kiểm soát tại các khu ổ chuột, tạo sự có mặt thường xuyên để không những tăng cường thực thi luật pháp mà làm việc với cộng đồng để họ cùng tham gia. Việc này thành công và mang lại cho những người như Bento một tương lai mà không phải đi buôn ma túy.

Image copyrightOTHER Image captionNhững người tình nguyện của tổ chức AfroReggae đang đóng góp công sức cho việc lập bản đồ (Ảnh: Google)

Ngày nay, hơn 1/5 dân số Rio (6,6 triệu) sống trong khu ổ chuột, nhưng với những người ở ngoài khu này thì đây là vùng đất lạ lẫm, là khoảng bỏ trống trên bản đồ vì là nơi có thể nguy hiểm và nhìn chung không có gì hay. Tuy nhiên khi Olympics đến gần, bắt đầu từ năm 2014 hãng Google cộng tác với tổ chức nghệ thuật và hỗ trợ AfroReggae ở Rio và làm việc với 100 người địa phương (có cả Bento) để vẽ 26 khu ổ chuột trong một dự án gọi là Tà no Mapa (Đưa vào bản đồ). Trong khi mà một vài khu ổ chuột vẫn chưa ổn định thì những khu được chọn được cho là an toàn đối với du khách và người dân Rio.

Image copyrightOTHER Image captionLập bản đồ các phố của khu ổ chuột (Ảnh: Google)

Trước khi dùng các xe Street View như thường lệ, hãng Google đã đào tạo người dân khu ổ chuột phần mềm ứng dụng vẽ bản đồ gọi là Map Maker, trang bị cho họ điện thoại thông minh và trả họ tiền thù lao tối thiểu. Những người vẽ bản đồ này, với kiến thức sở tại cộng với việc phỏng vấn các chủ doanh nghiệp, đã bổ sung được hơn 3.000 điểm lý thú.

“Ở giai đoạn đầu là việc lập bản đồ các phố,” Bento nói. “"Chúng tôi đưa vào bản đồ mọi điểm đáng quan tâm: trường học, ngân hàng, nhà thờ, nhà chăm sóc trẻ, nơi công cộng như công viên, sân đá bóng, thềm lướt ván …”

Image copyrightOTHER Image captionLấy hình toàn cảnh São Carlos. (Ảnh: Google)

Lúc đầu nhiều người dân không muốn doanh nghiệp của họ được đưa vào bản đồ. Tuy nhiên sau khi những người lập bản đồ giải thích rõ mục đích của dự án, câu trả lời “không” chuyển thành “có”, và “có” chuyển thành phấn khởi.

“Mọi người đều tìm và hỏi nhau xem họ thấy thế nào khi được đưa vào bản đồ,” Bento nói. “Họ rất nóng lòng về quá trình lập bản đồ. Họ đi theo những người lập bản đồ tới cộng đồng vì những người này là dân địa phương.”

Image copyrightOTHER Image captionĐi bộ trên phố của khu ổ chuột ở Rio. (Ảnh: Google)

Chẳng mấy chốc mà những người ở những nơi khác của Rio bắt đầu đến khu ổ chuột vì những nơi này, lần đầu tiên, tự nhiên xuất hiện trên điện thoại của họ. Bento nêu một thí dụ của Padaria Vitoriosa (Ladeira Ari Barroso - Leme), một cửa hàng bánh mà nhiều người trước đây không biết rằng nó tồn tại. “Trước đây họ vào thành phố mua bánh, nhưng nay họ mua nó ở khu ổ chuột,” ông nói.

Nhiều điểm đáng để quan tâm (cửa hiệu, quán ba, nhà hàng và khách sạn) thấy việc kinh doanh tăng vọt trong lễ hội thường niên Rio, và người dân chờ mong có được thành công như vậy trong Olympics, khi mà thành phố đón một nửa triệu khách tới đây. Thí dụ quán ăn do David in Chapéu Mangueira (Ladeira Ari Barroso 66 loja 03) đã tiếp báo chí, tờ New York Times and Time Out, hỏi về các món ăn truyền thống ở khu này, và đang được quảng cáo rùm beng như là một thí dụ cho các doanh nghiệp khác ở khu này rằng họ có thể được hưởng lợi từ lượng khách tăng của Olympics.

Image copyrightOTHER Image caption(Ảnh: Google)

Nhưng đối với Bento, việc lập bản đồ có ý nghĩa riêng tư. Sau nhiều năm buôn ma túy, nay ông lập bản đồ rất nhiều nơi trong khu ổ chuột, giúp cho sự đoàn kết trong một thành phố mà sự chia rẽ về chủng tộc và giai cấp còn mạnh vì lý do địa dư. Ông cũng làm việc với tổ chức AfroReggae để giúp người khu này có việc làm, đặc biệt những người mới ra tù. Được thành lập năm 1993, tổ chức cộng đồng này giúp đào tạo lập trình, làm các phim tài liệu và có những buổi biểu diễn giống như xiếc để giáo dục sức khỏe cho lớp trẻ.

Thông qua những cố gắng nỗ lực cùng với hãng Google và AfroReggae, ông Bento nay kiếm được khoảng 880 real một tháng, là tiền lương tối thiểu của Brazil, nhưng ông không trở lại con đường cũ.

“Tôi cực kỳ hạnh phúc,” ông nói, mặc dù mất một khoản tiền lớn. “Tôi thấy tôi có thể đi lại tự do trong thành phố.”

Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Travel

 

(BBC)